مناطق آزاد؛ چوبی لای چرخه تولید داخلی!

توليد ايرانی: ایجاد مناطق آزاد، نخستین بار در کشورهای سوسیالیستی که دارای اقتصاد بسته بودند، مورد توجه قرار گرفت. در ایران هم شکل گیری مناطق آزاد تجاری به پیشنهاد تئوری پردازان اقتصاد دولتی صورت گرفت تا گریزگاه و راه چاره ای برای اقتصاد بسته دولتی باشد. در سال‌های ۱۳۶۷ و ۱۳۶۸ ضربه پذیری اقتصاد کشور از صادرات نفتی، به طور محسوس مورد توجه قرار گرفت و میزان وابستگی اقتصاد ایران به صادرات نفت ، مخاطرات فراوان آن را آشکار کرد. بنابراین در اولین گام  توسعه صادرات محصولات غیرنفتی به عنوان یک تصمیم قطعی مورد توجه قرار گرفت.

سپس اهدافی برای ایجاد مناطق آزاد در ایران تبیین شد که بدین شرح بود : تسریع در انجام امور زیربنایی، عمران و آبادانی، رشد و توسعه اقتصادی، سرمایه‌گذاری و افزایش درآمد عمومی، ایجاد اشتغال سالم و مولد، تنظیم بازار کار و کالا، حضور فعال در بازارهای جهانی و منطقه‌ای، تولید و صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی و ارائه خدمات عمومی.

در یک نگاه کلی می توان بیان داشت که اهداف تبیین شده برای ایجاد و رونق بازارهای مناطق آزاد در راستای اهداف اقتصادی مقاومتی قرار گرفته بود به این صورت که بنای مسئله اقتصاد مقاومتی بر پایه ی روشی برای مقابله با تحریم‌های اقتصادی علیه ایران با کمترین وابستگی به خارج از کشور در خصوص نیازهای اساسی و راهبردی گذاشته شده بود.

ولی در حال حاضر آمار ها بیان کننده مسئله دیگری هستند،مسئله ای که حال خودش معضلی به مراتب بحرانی تر از وابستگی اقتصاد کشور به نفت می باشد.

در حقیقت میزان صادرات در مناطق آزاد نسبت به تمام صادرات در ایران در دوسال اخیر به چیزی نزدیک به هیچ و زیر یک درصد است! کما اینکه توجیه اصلی ایجاد مناطق آزاد در ایران جذب سرمایه گذاری خارجی و افزایش صادرات بوده که طبق آمار اعلام شده توسط دبیرخانه مناطق آزاد این موضوع پس از گذشت نزدیک به سه دهه از عمر این مناطق تحقق نیافته است.


باید در نظر داشت میزان و حجم واردات باید زیر نظر مستقیم دولت باشد تا تولید داخل از واردات بیش از حد آسیب نبیند، همچنین بیان این نکته حائز اهمیت است که واردات تا حد مجاز مورد نیاز کشور است و اتخاذ همین سیاست ها قطعا رونق اقتصادی در آن منطقه را به دنبال خواهد داشت.حال سوال اینجاست که چرا مناطق آزاد نه تنها کمکی به تولید و اقتصاد ملی نکرده‌اند بلکه باعث نابودی تولید ملی نیز شده‌اند؟!
 

این مناطق با سیاست عرضه محصولات داخلی به دنیا،امور بازرگانی،‌ صادرات، صادرات مجدد، انتقال تکنولوژی و… تشکیل شد ولی هم‌اکنون فقط شاهد واردات بی‌رویه در این مناطق هستیم!

 

آنچه از بررسی‌ها بر آمده است علاوه بر واردات کالاهای بی‌کیفیت و مصرفی و خودروهای وارداتی لوکس، متاسفانه شاهد ورود کالاهای قاچاق به کشور از مناطق آزاد هم می باشیم.

 

بیشترین حجم قاچاق از مبادی رسمی و قانونی کشور انجام می‌شود که مناطق آزاد تجاری نیز به یکی از همین مبادی رسمی و قانونی تبدیل شده‌اند که بحث ورود کالاهای قاچاق به کشور را تسریع می‌کنند. در واقع بعد از ورود کالا به این مناطق بدون پرداخت تعرفه، امکان ارسال این کالا به سایر نقاط کشور با محدودیت‌ها و چالش‌های کمتری انجام می‌شود.

 

در واقع مناطق آزاد پلی برای واردات شده و معافیت‌ها و تسهیلاتی که در این مناطق وجود دارد همگی در خدمت این موضوع قرار گرفته که  آثار و نتایج آن برای کشور به هیچ عنوان مثبت نبوده است.

 

در همین راستا نباید ضرباتی که این واردات به فرهنگ کشور می زد را نا دیده گرفت! مانند واردات خودرو و دیگر اقلام لوکس چندصد میلیونی .
 

باوجود این کالاها در خانه هایمان ،کالاهای داخلی در انبارها خاک می‌خورند وطبق فرمایشات مقام معظم رهبری و کارشناسان فرهنگی واقتصادی باعث جلوگیری از پیشرفت کشور و صدمه به فرهنگ اسلامی-ایرانی ما می‌شود.
 

این روزها حتی برخی تولید‌کنندگان داخلی کالاهای مصرفی، نیز با وجود الزام‌های قانونی نسبت به درج عبارت «ساخت ایران» بر روی کالاهای خود، از این کار خودداری می‌کنند، چراکه به گفته برخی تولید‌کنندگان این کار موجب کاهش فروش محصولات تولید شده آنها در بازار می‌شود.