حل فناورانه مشکل تصفیه پساب‌های همراه نفت و گاز

توليد ايرانی:تولید پساب‌های همراه نفت و گاز یکی از معضلات صنایع بالادستی نفت و گاز است که باید تصفیه و به صورت مناسب دفع شود،‌ این نوع فاضلاب‌ها حجم زیادی داشته و در حال حاضر در اکثر مناطق، بدون انجام تصفیه به حوضچه‌های تبخیری ارسال و یا به مخازن تزریق می‌شود. از این رو در راستای رسیدن به توسعه پایدار و حفظ محیط زیست لازم است تصفیه و حذف آلودگی‌های این نوع پساب تا رسیدن به استانداردهای تخلیه پساب تصفیه شده به محیط زیست انجام شود.
کریم قاسمی پناه مدیر گروه تصفیه و بازیافت آب و مجری طرح تصفیه خانه پساب‌های صنعتی، گروه تصفیه و بازیافت آب پژوهشکده محیط زیست و بیوتکنولوژی پژوهشگاه صنعت نفت، با اشاره به این‌که بیشتر فعالیت‌های این بخش در زمینه تصفیه آب و فاضلاب‌های صنایع بالادستی و پایین‌دستی نفت است، گفت: یکی از پایه‌های توسعه‌ پایدار، حفظ محیط زیست است اما پساب‌های نفتی و صنعتی می‌توانند مشکلات متعددی را برای محیط زیست ایجاد کنند.
وی تصریح کرد: آب و فاضلاب‌هایی که در بخش‌های مختلف نفت، گاز و پتروشیمی تولید می‌شوند در مجتمع‌ها نمونه‌برداری و آنالیز می‌شوند و مشخصات دقیق کمی و کیفی و تعیین موارد دارای مشکل برای محیط زیست شناسایی می شوند و برای هر یک بر اساس نوع آلاینده، دانش و تجربه موجود و همچنین با استفاده از تجهیزات آزمایشگاهی و پایلوتی، بررسی‌های تصفیه پذیری انجام می شود و در نهایت طرح مناسبی برای تصفیه و استفاده مجدد یا تخلیه به محیط براساس استانداردهای سازمان محیط زیست انتخاب و معرفی می‌شود.
قاسمی پناه با بیان این‌که تولید پساب های همراه نفت و گاز (Produced Water) یکی از معضلات صنایع بالادستی نفت و گاز است، افزود: این نوع فاضلاب‌ها حجم زیادی داشته و دارای بار آلی (ترکیبات آلی موجود در نفت و گاز طبیعی)، ترکیبات نفتی شناور، امولسیون، محلول، املاح محلول بسیار بالا، مواد معلق و سایر آلاینده‌ها بوده و در حال حاضر در اکثر مناطق بدون انجام تصفیه به حوضچه‌های تبخیری ارسال یا به مخزن تزریق می شود.
مدیر گروه تصفیه و بازیافت آب پژوهشگاه صنعت نفت ادامه داد: در راستای رسیدن به توسعه پایدار و حفظ محیط زیست لازم است تصفیه و حذف آلودگی‌های این نوع پساب تا رسیدن به استانداردهای تخلیه پساب تصفیه شده به محیط زیست انجام شود. در هنگام استخراج و در واحدهای بهره برداری نفت و گاز، همواره با مقداری آب همراه نفت و گاز مواجه می‌شویم که شوری آن گاهی اوقات تا ۷برابر شوری آب دریا برای آب‌های همراه نفت و مقادیر کمتر برای آب‌های همراه گاز است.
وی ادامه داد: با تجهیزات موجود، پیش تصفیه‌هایی انجام می‌شود و می‌توان با روش‌های مختلف ذرات معلق و روغن سطحی آب همراه نفت را تصفیه کرد و صرفا شوری موجود در آب باقی می‌ماند که این گروه با استفاده از انرژی خورشیدی و در حوضچه های تقطیر خورشیدی املاح آن را حذف و قابل استفاده مجدد می کند.
قاسمی پناه در رابطه با استفاده از انرژی خورشیدی برای تصفیه آب‌های شور افزود: این طرح بسیار موفق عمل کرده ولی ظرفیت تولید آب آن کم است و نیاز به فضای زیادی دارد ولی با تمام این توضیحات می‌توان برای واحدهای کوچک مورد استفاده قرار گیرد.
وی همچنین از انجام فاز پایلوت کاهش مواد معلق و بار آلی خبر داد که دانش فنی این فناوری موجود است و گفت: با استفاده از انرژی خورشیدی کاهش املاح محلول تا حد استفاده مجدد انجام شده ولی با توجه به حجم بالای اینگونه پساب‌ها، در حال حاضر فعالیت‌های این گروه متمرکز بر استفاده از انرژی حرارتی و سامانه‌های تبخیری برای نمکزدایی و کاهش املاح محلول پساب‌های همراه نفت با همکاری شرکت‌های دانش بنیان و مهندسی داخلی متمرکز است.
مدیر گروه تصفیه و بازیافت آب پژوهشگاه صنعت نفت ادامه داد: با دستیابی به دانش فنی و فناوری تصفیه این‌گونه پساب‌ها علاوه بر رفع مشکلات آلودگی محیط و فراهم شدن امکان استفاده مجدد در واحدهای صنعتی، نیاز به واردات تجهیزات و سامانه های تصفیه رفع خواهد شد.
قاسمی پناه بومی سازی و استفاده از تجهیزات داخلی را یکی از مهم‌ترین پیشرفت‌های این حوزه دانست و گفت: تا قبل از رسیدن کشور به خودکفایی در زمینه تصفیه پساب‌های صنعتی تقریبا تمامی تجهیزات و امکانات لازم از سوی کشورهای خارجی محدودی به کشور وارد می‌شد ولی اخیرا با همت متخصصان و محققان داخلی موفق به بومی سازی اکثر این تجهیزات در داخل شده‌ایم.